Thông thường, các vụ kiện xâm phạm bằng sáng chế hiếm khi được đưa ra xét xử trước bồi thẩm đoàn. Phần lớn sẽ bị bác bỏ, được thẩm phán ra phán quyết trực tiếp hoặc dàn xếp ngoài tòa.
Chính vì vậy, phán quyết của một bồi thẩm đoàn liên bang tại bang Delaware vào cuối tuần trước đã gây nhiều bất ngờ: HyphaMetrics – một startup trong lĩnh vực đo lường – được xử thắng trong vụ kiện do Nielsen khởi xướng, liên quan đến cáo buộc xâm phạm hai bằng sáng chế.
Ngay sau phán quyết, Nielsen cho biết họ đang cân nhắc khả năng kháng cáo, đồng thời khẳng định rằng quá trình xét xử đã hé lộ nhiều thông tin quan trọng về mô hình kinh doanh của HyphaMetrics.
Theo đại diện Nielsen, công ty quyết định khởi kiện vì cho rằng “sản phẩm mà HyphaMetrics quảng bá, cam kết và tuyên bố đang bán ra thị trường” đã xâm phạm các bằng sáng chế của Nielsen. Tuy nhiên, trong quá trình xét xử, Nielsen nói rằng họ “bất ngờ phát hiện” HyphaMetrics thực tế không có sản phẩm hoàn chỉnh, không có dữ liệu để bán và cũng không có kế hoạch sử dụng công nghệ nhận diện nội dung bằng AI – cả hiện tại lẫn trong tương lai.
Nielsen cho rằng những khách hàng từng đăng ký sử dụng sản phẩm mà HyphaMetrics quảng bá “có lẽ sẽ rất ngạc nhiên” khi biết điều này.
Phía HyphaMetrics lập tức phản bác. CEO kiêm đồng sáng lập Joanna Drews đặt câu hỏi: nếu Nielsen thực sự tin rằng HyphaMetrics không có sản phẩm, vậy vì sao họ không rút đơn kiện, mà còn cân nhắc kháng cáo?
Câu chuyện bắt đầu từ đâu?
HyphaMetrics được thành lập vào cuối năm 2020, với khoản seed funding 2 triệu USD. Startup này theo đuổi mục tiêu xây dựng một panel đo lường gồm 5.000 hộ gia đình, sử dụng một thiết bị dạng router do chính người tham gia lắp đặt tại nhà. Thiết bị này, có tên coreMeter, theo dõi hành vi tiêu thụ media theo từng cá nhân, trên nhiều thiết bị khác nhau, theo thời gian thực. Dữ liệu được thu thập thụ động thông qua tín hiệu HDMI, Wi-Fi và Bluetooth.
Khoảng một năm sau, Nielsen bắt đầu hành động pháp lý đầu tiên liên quan đến bằng sáng chế đối với HyphaMetrics. Thời điểm này trùng với giai đoạn nhạy cảm của chính Nielsen, khi công ty vừa bị mất chứng nhận MRC cho hệ thống đo lường rating TV quốc gia vào tháng 9/2021 (chứng nhận này chỉ được khôi phục vào năm 2023).
Vụ kiện đầu tiên, nộp vào tháng 11/2021, xoay quanh một bằng sáng chế về công nghệ phát hiện trạng thái bật/tắt của thiết bị TV và kích hoạt thiết bị đo lường trong nhà. Nielsen sau đó đã tự nguyện rút vụ kiện này vào tháng 6/2024, với lý do HyphaMetrics đồng ý không sử dụng các công nghệ vi phạm bằng sáng chế của Nielsen.
Vụ kiện mới nhất – và cũng là vụ mà HyphaMetrics vừa thắng – thực chất được gộp từ hai đơn kiện Nielsen nộp vào tháng 2 và tháng 5/2023. Một vụ liên quan đến bằng sáng chế sử dụng mạng neural để nhận diện nội dung hiển thị trên màn hình; vụ còn lại liên quan đến hệ thống dùng địa chỉ MAC để xác định thành viên nào trong gia đình đang xem nội dung trên thiết bị nào.
Trước đó, HyphaMetrics từng đề nghị tòa ra phán quyết tóm tắt, với lập luận rằng các bằng sáng chế của Nielsen chỉ mô tả “ý tưởng trừu tượng” nên không đủ điều kiện được bảo hộ. Tuy nhiên, thẩm phán Gregory B. Williams đã bác bỏ lập luận này và quyết định đưa vụ việc ra xét xử trước bồi thẩm đoàn. Phiên tòa bắt đầu vào ngày 28/7 và kéo dài trong ba ngày.
Tại tòa, HyphaMetrics thừa nhận rằng trong một số giai đoạn thử nghiệm ý tưởng ban đầu, công ty từng thử nghiệm các hệ thống có nét tương đồng – thậm chí dựa trên cùng các mô hình mã nguồn mở – với những công nghệ được mô tả trong bằng sáng chế của Nielsen. Tuy nhiên, phía HyphaMetrics khẳng định những thử nghiệm này diễn ra trước thời điểm các bằng sáng chế được nộp, và công ty sau đó đã chuyển sang các phương pháp đo lường khác.
Phán quyết được đưa ra khá nhanh. Ngày 1/8, bồi thẩm đoàn kết luận rằng Nielsen không cung cấp đủ bằng chứng để chứng minh HyphaMetrics xâm phạm bằng sáng chế. Chuỗi kiện tụng giữa hai bên, ít nhất ở thời điểm hiện tại, tạm thời khép lại.
Chưa hẳn đã kết thúc
HyphaMetrics hài lòng với kết quả này. Trong thông cáo gửi báo chí, CEO Joanna Drews gọi đây là “một chiến thắng mang tính bước ngoặt cho người tiêu dùng và toàn bộ hệ sinh thái truyền thông”.
Startup này cũng nhanh chóng công bố bước đi tiếp theo: ký kết thỏa thuận hợp tác nhiều năm với Comscore và lên kế hoạch mở rộng panel từ 50 hộ gia đình hiện tại lên 5.000 hộ trước khi kết thúc quý I năm sau.
Tuy nhiên, nếu Nielsen quyết định kháng cáo, HyphaMetrics nhiều khả năng sẽ lại phải bước vào một vòng pháp lý mới.
Bản thân Nielsen cũng đang vướng vào hàng loạt vụ kiện bằng sáng chế khác. Kể từ năm 2021, công ty đã nộp ít nhất 11 đơn kiện trong lĩnh vực đo lường, nhắm vào nhiều cái tên như TVision, TVSquared (đã được Innovid mua lại), ACRCloud và VideoAmp. Một số vụ đã bị rút, nhưng phần lớn vẫn đang trong quá trình xử lý.
Thậm chí, vào tháng 4 vừa qua, Nielsen còn nộp thêm một đơn kiện mới đối với một sản phẩm đo lường out-of-home của VideoAmp, chỉ vài ngày sau khi một vụ kiện khác giữa hai bên bị thẩm phán bác bỏ.
Nielsen sẽ tiếp tục theo đuổi HyphaMetrics bằng con đường kháng cáo hay không – câu trả lời hiện vẫn phải chờ quyết định tiếp theo từ tòa án liên bang bang Delaware.
Góc nhìn phân tích adtech: Vì sao vụ HyphaMetrics – Nielsen không chỉ là câu chuyện pháp lý
Nếu chỉ nhìn bề mặt, đây là một vụ tranh chấp bằng sáng chế thông thường, nơi một startup nhỏ thắng kiện trước một “ông lớn” trong ngành đo lường. Nhưng đặt trong bối cảnh rộng hơn của thị trường adtech và measurement hiện nay, phán quyết này phản ánh những căng thẳng mang tính cấu trúc mà ngành đang phải đối mặt.
Trước hết, vụ kiện cho thấy bằng sáng chế đang trở thành công cụ phòng thủ chiến lược, không chỉ để bảo vệ công nghệ mà còn để bảo vệ vị thế thị trường. Nielsen trong nhiều năm giữ vai trò gần như độc quyền trong đo lường truyền hình, đặc biệt là với tư cách “currency” được thị trường chấp nhận. Khi hệ sinh thái bắt đầu mở ra cho các mô hình đo lường mới – từ panel nhỏ, dữ liệu router-level cho đến các phương pháp kết hợp AI và contextual signals – phản ứng pháp lý là điều khó tránh.
Thứ hai, phán quyết nghiêng về phía HyphaMetrics cho thấy tòa án ngày càng thận trọng hơn với các bằng sáng chế mô tả khái niệm rộng hoặc mang tính trừu tượng, đặc biệt là trong lĩnh vực AI, nhận diện nội dung và đo lường hành vi người dùng. Việc Hypha thừa nhận từng thử nghiệm các giải pháp tương tự, nhưng chứng minh được rằng những thử nghiệm đó diễn ra trước thời điểm nộp bằng sáng chế và sau đó đã được thay thế bằng phương pháp khác, là một chi tiết then chốt. Điều này gửi đi thông điệp rõ ràng: trong adtech, ranh giới giữa “ý tưởng”, “proof of concept” và “sản phẩm thương mại” ngày càng được soi xét kỹ lưỡng.
Thứ ba, vụ việc phản ánh cuộc chuyển dịch quyền lực âm thầm trong measurement. Các startup như HyphaMetrics, VideoAmp hay TVision không nhất thiết muốn “thay thế” Nielsen ngay lập tức, mà đang tìm cách chứng minh rằng thị trường cần nhiều hơn một chuẩn đo lường duy nhất. Việc Nielsen liên tục theo đuổi các vụ kiện bằng sáng chế, thay vì cạnh tranh thuần túy bằng sản phẩm và adoption, phần nào cho thấy áp lực mà mô hình đo lường truyền thống đang phải chịu.
Cuối cùng, measurement không còn là câu chuyện công nghệ thuần túy, mà là bài toán pháp lý, chuẩn mực và niềm tin thị trường. Một giải pháp đo lường dù tốt đến đâu, nếu không vượt qua được rào cản pháp lý hoặc không được hệ sinh thái chấp nhận, vẫn rất khó trở thành currency thực sự.
Ở thời điểm hiện tại, chiến thắng của HyphaMetrics chưa đủ để thay đổi cục diện thị trường. Nhưng nó góp thêm một tiền lệ đáng chú ý là “ông lớn” không phải lúc nào cũng thắng bằng sáng chế, và không gian cho các mô hình đo lường mới vẫn còn tồn tại – miễn là chúng đủ khác biệt, đủ minh bạch và đủ kiên nhẫn để đi đường dài.
